Fındık liderliği bitiyor mu?
Türkiye’nin dünyada tartışmasız lider olduğu tek tarım ürünü fındık. Aynı zamanda Karadeniz Bölgesi’nin en önemli geçim kaynağı. Tarım ürünleri ihracatında tek başına yılda ortalama 2 milyar dolarla en yüksek döviz girdisi sağlayan tek ürün. Doğu ve Batı Karadeniz bölgelerinin üreticilerinin ürettiği fındığın alıcısı Avrupa başta olmak üzere yurtdışındaki çikolata üreticileri fındığının en büyük alıcısıdır. Milyarlarca dolarlık ciroya sahip Avrupalı şirketler için en önemli hammadde fındık.

Türk fındığına alternatif isteyen fonların bir çok ülkelerde çiftçilere fındık üretmesi için destek veriyor. Pazarlarımızı kaybetme tehlikesiyle karşı karşıyayız. Verimliliğimiz rakiplerimize göre çok düşük. Yurtdışında dekar başına 200 kilogram verim alınırken, biz de 100 kilogramın altında. Böyle devam edersek tekel konumumuzu kaybedeceğiz. 15 yıl önce dünya fındık piyasasının yüzde 85’ini Türkiye elinde bulunduruyordu.

Şimdi bu oran yüzde 66’ya düştü. Asıl tehlike fiyattan daha çok budur. Şimdilerde ise önemli bir fon olan. ResponsAbility Investments AG, dünyanın en yüksek dağ sırasının eteklerindeki fındık üretimine yatırım yaparak Türkiye tekel oldu denilen bu büyük firmanın dikkatini çekmeye çalışıyor. Zürih merkezli olan bu fonun CEO’su Rochus Mommartz, “Üretimin yüzde 70’i Türkiye’de gerçekleştiriliyor.

Ama üreticiler sadece Türkiye’deki üretime bağımlı olmak istemiyor” diyor. 40’ın üzerinde gelişen ülkede düzenleyici kurumlar ile hükümetlere yasal çerçevelerin oluşturulmasında danışmanlık yapan Mommartz, şimdi dünyanın en fakir bölgelerine yatırım yapan 3,3 milyar dolarlık bir fonu yönetiyor; bu ülkelerde kimsenin duymadığı şirketlere yatırım yapıyor. Gelişmiş ülkelerdeki rekor düşük faiz oranları ve düşük oynaklık yüzünden getiriler düştükçe, yatırımcılar borsa yatırım fonu gibi pasif ürünlere yöneldi. ResponsAbility ise çok sınırlı piyasaya sahip ülkelere yatırım yapıyor.

Fonun yaklaşık 100 ülkede 550’nin üzerinde yatırımları bulunuyor. Bunların içinde Mısır’da mobil ödemeler, Ürdün’de mikrofinansman ve Togo’da kaju üretimine varan yatırımlar söz konusu. En büyük müşterileri İsviçreli emeklilik fonları olan fon, tarımsal özel sermaye yatırımlarından yüzde 15-18 getiri bekliyor. Mommartz, asıl zorluğun, bu yatırımlardan çıkış yapmak olduğunu söyledi.